In principe kun je met een stoma of een pouch alles eten en drinken. Je hoeft dus geen speciaal dieet te volgen. Wel is het verstandig om goed te luisteren naar je lichaam en om alert te zijn op mogelijke problemen, zoals te dunne ontlasting, uitdroging of verstopping.
Dat valt te lezen in de nieuwe brochure ‘Voedingstips bij stoma of pouch’. Deze is te bestellen bij de Stomavereniging en geeft informatie over de spijsvertering en de rol van de dunne darm, de dikke darm en de endeldarm, en gaat in op mogelijke problemen als je een stoma hebt.
Iedereen anders
Ieder mens reageert anders op voedingsmiddelen, dat staat voorop. Wat bij de een geen enkel probleem met zich meebrengt, kan bij een ander bijvoorbeeld verstopping veroorzaken of juist dunnere ontlasting. Het is dus in de eerste plaats van belang om uit te zoeken wat er bij jouw lichaam past. Dat is soms een kwestie van je gevoel volgen en soms een kwestie van uitproberen.
Welk type stoma
Ook is het van belang welke type stoma je hebt. Bij mensen met een ileostoma is het belangrijk om de vocht- en zout inname in de gaten te houden. Doordat de dikke darm ontbreekt, verlies je veel zout en vocht met de ontlasting. Wees bijvoorbeeld alert op vochtverlies na een flinke inspanning.
Voor mensen met een urinestoma is de zuurgraad van de urine van belang. Als deze te hoog is, bestaat de kans op urineweginfecties. Het verlagen van de zuurgraad is vaak eenvoudig te verhelpen door voldoende te drinken of door de urine aan te zuren door inname van extra vitamine C. Dit zit bijvoorbeeld in cranberrysap of zuidvruchten.
Algemene tips
Ondanks deze verschillen zijn er ook algemene tips te geven over stoma en voeding. Sommige voedingsmiddelen kunnen bijvoorbeeld extra geurvorming veroorzaken, zoals eieren, koolsoorten, peulvruchten, knoflook, uien en prei. Maar ook vis en vitamine B-tabletten kunnen bijdragen aan sterker ruikende ontlasting. Een ander probleem is winderigheid. Een aantal van de hierboven genoemde voedingsmiddelen kunnen hiervan de oorzaak zijn, zoals peulvruchten, koolsoorten, knoflook, uien en prei. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld spruiten en paprika, en voor bier en koolzuurhoudende dranken.
Daarnaast zijn er producten die een verkleuring van de ontlasting veroorzaken, zoals spinazie en bieten maar ook ijzerpreparaten. Dit is overigens geen probleem, maar het is goed om te weten, anders leidt het mogelijk tot nodeloze zorgen.
Voldoende drinken
Verder is het belangrijk dat je voldoende drinkt. Zo’n 1,5 tot 2 liter per dag met een colostoma en 2 tot 2,5 liter per dag met andere stoma’s of een pouch. Alle vloeibare producten tellen mee, ook soep, yoghurt en vla. Houd zorgvuldig bij hoeveel je drinkt, dan kun je aan het einde van de dag zelf nagaan of je voldoende vocht hebt binnengekregen.
Als je weinig plast, de urine donker van kleur is of sterk ruikt, kan dit een teken zijn dat je te weinig hebt gedronken. Andere tekenen zijn: dorst, sufheid, vermoeidheid en verminderde eetlust.
Een laatste algemeen advies: zorg ervoor dat je gewicht op peil blijft. Schommelingen in je gewicht kunnen op den duur problemen geven als je een stoma hebt. Denk bijvoorbeeld aan lekkage en daardoor huidirritatie. En tot slot: blijf nooit met problemen, twijfels of vragen rondlopen over voeding. Neem in zo’n geval contact op met je stomaverpleegkundige of diëtist.
High output
Mensen met een ileostoma kunnen te maken krijgen met een zeer hoge stomaproductie. Dit wordt high output genoemd. Dit ontstaat als de darm het vocht niet goed kan opnemen. Er is sprake van high output bij een stomaproductie van meer dan een liter per 24 uur gedurende drie dagen of langer. Het gevolg is vaak waterdunne diarree waardoor uitdroging, ondervoeding en een tekort aan mineralen en vitamines kunnen optreden. Bij een high output stoma is het aan te raden om isotone dranken te drinken. Dit zijn vloeistoffen met een uitgebalanceerde hoeveelheid zout en glucose die beter wordt opgenomen door de darm en tegelijkertijd het zout in het lichaam aanvult. Neem bij een high output stoma contact op met je arts of stomaverpleegkundige.
Te hoge stomaproductie in de nacht
Heb je ‘s nachts problemen met een te hoge stomaproductie? Eet dan extra droge zetmeelhoudende producten voor het slapen gaan, zoals brood of crackers. Probeer daarnaast minder te eten voordat je naar bed gaat. Een idee: je kunt de warme maaltijd eerder op de dag gebruiken, bijvoorbeeld tijdens de lunch.
Tekst: Bert Bukman. Beeld: Dokter is bezig.
